Yıllardır öğretmenlere kaliteli bir hizmet sunduktan sonra nedendir bilinmez kaderine terk edilen, ardından kapatılan, başta duyarlı eğitimciler olmak üzere yerel basın, sivil toplum kuruluşları ve semt sakinlerinin çabasıyla yeniden açılarak Validebağ Öğretmenevi bünyesinde hizmet vermeyi sürdüren Kızıltoprak Fatma Şadiye Toptani Öğretmenevi için yeni bir duyum aldık bu koronavirüs günlerinde.
Sanatçı-eğitimci Tuğrul Çutsay’ın iletisi, mekânın T.C. Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne devri ile ilgiliydi. İçindeki tarihi köşk ve öğretmenevinin tadilatı, düzenlenmesi ile ilgili yıllardır yazılar yazdım, olası olumsuz durumlarla ilgili dikkat çekmeye çalıştım. İşte, sevgili Tuğrul Çutsay’in iletisi: “Dün (29 Mart 2020) Emekli Öğretmenler Derneği Genel Başkanı Erdoğan Karadeniz aradı ve Kızıltoprak Fatma Şadiye Toptani Öğretmenevi’nin T.C. Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne aktarıldığını iletti. Varisleri de bilgilendirdim, onlar da amaç dışı kullanılıp kullanılmayacağını takip ediyormuş. Emekli Öğretmenler Derneği’ne sürekli hırsız giriyormuş. Döküm kasayı dışarı kadar çıkarmışlar ama taşıyamamışlar. Tam bir sahipsizlik durumu söz konusu…”
Evet, bu durumu öğrenince öğretmenevlerinden sorumlu Üsküdar İlçe Şube Müdürü’nden bilgi almak istedim. Bugün (30 Mart 2020) ulaşamadım. Umarım bu durum en kısa sürede açıklığa kavuşur. Önemli olan oranın kim ya da hangi kurum tarafından yönetilmesi değil, bağışlayan ailenin de istekleri doğrultusunda öğretmenlere hizmet vermesi, Emekli Öğretmenler Derneği’nin de faaliyetlerini orada sürdürmesi. Bu arada Kızıltoprak Fatma Şadiye Toptani Öğretmenevi ‘nin başta Şener Şen olmak üzere birçok kişi için yemyeşil ve dingin bir yer olarak tercih edildiğini belirtmeden geçmeyeyim.
KIZILTOPRAK FATMA ŞADİYE TOPTANİ KÖŞKÜ’NÜN TARİHÇESİ VE ŞİMDİKİ DURUMU…
1876 yılında ilan edilen 1. Meşrutiyet’in 19 Mart 1877’de açılan Osmanlı Mebuslar Meclisi’nin 141 üyesinden biri olan Arnavutluk temsilcisi Esat Toptani Paşa, İstanbul’da Fatma Şadiye Hanım ile evlenir ve şimdi öğretmenevi olan köşke taşınır. Bahçe girişinin sağ tarafında uzun bir bölüm yaptırır. Bu bölümün altı büyük odasından en sonundaki at ahırıdır. Esat Toptani Paşa, II. Abdülhamit’e tahttan indirilme kararını bildirenlerden biridir. 1918 yılında Arnavutluk’a kral olma mücadelesinde Ahmet Zağa’ya yenilir, Paris’e gider. 1925 yılında bir Arnavut tarafından öldürülür. Çocukları yoktur. Fatma Şadiye Hanım, Kâhya Sokak’taki başka bir eve taşınır. Öğretmenleri çok sever. 1949 yılında zamanın valisi Fahrettin Kerim Gökay’a köşk hakkındaki düşüncesini açar. 1960’da mülkiyeti Mal Müdürlüğü’nde olmak üzere, muallimlere dinleme yurdu olan köşkte 1980 yılında Emekli Öğretmenler Derneği Genel Merkezi faaliyete başlar. 1992 yılında öğretmenevi halini alır ve 2014 yılında alınan kararla yenilenme gerekçesiyle kapatılır.
ESKİ GÜNLERİNİ ARAYAN KÖŞK, KADERİNE TERK EDİLMİŞ DURUMDA…
İstanbul’un ve Kadıköy’ün önemli tarihi yapıları arasında da yer alan Fatma Şadiye Toptani Öğretmenevi ve bahçesi, 2014 yılında alınan kararla yenilenme gerekçesiyle kapatılmıştı. Kültür ve Turizm Bakanlığı V Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, 2013 yılında aldığı kararla tarihi yapının restorasyon projesinin uygun olduğuna karar vermişti. Ancak aradan 7 yıl geçmesine rağmen proje bir türlü başlatılamadı. İkinci derece tescilli eser kabul edilen köşk kapatıldıktan sonra adeta kaderine terk edildi. İçeride yalnızca Emekli Öğretmenler Derneği faaliyetini sürdürüyor. Boyaları dökük, orijinal dış cephe tahtaları yıpranmış, dağılmış, hatta yer yer dökülmüş durumda. Yanında bahçenin bir bölümünün naylon vs. malzemelerle yapılmış branda ile kapalı hale getirilen mekanı ise berbat bir durumda, adeta mezbelelik… İşletmenin masaları, demirbaş malzemeleri eksilmiş, ziyaretçileri azalmış, kendi kaderine terk edilmiş gibi. Oraya gönül vermiş ve yaşatılması için çaba gösteren müdavimleri dışında pek gelen yok. Onlar da adeta eski günleri arıyor ve bu duruma nasıl geldiğine hayret ediyorlar. Buranın öğretmenlerin kullanımına açık kalması ve tarihi köşkün onarımı için hâlâ umutla çaba gösteriyorlar.
