Kadıköy’ün günümüze kalan en eski köşklerinden Kızıltoprak Fatma Şadiye Toptani Öğretmenevi binası, Sultan Selim Han-ı Kadim Vakfı’na devredildi. 1852 yılında inşa edilen ve ikinci dereceden tarihi yapı özelliğine sahip olan köşk, 1992 yılından bu yana öğretmenevi olarak kullanılıyordu.
Türkiye Emekli Öğretmenler Derneği bünyesinde öğretmenevi olarak işletilen ve tapu senedinde belirtildiği üzere Fatma Şadiye Toptani tarafından “muallimler yurdu olarak kullanılması kayıt ve şartıyla” 1952 yılında hibe edilen köşk, 29 Ocak 2020 tarihinde Sultan Selim Han-ı Kadim Vakfı’na devredildi. Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü İstanbul 2. Bölge Müdürlüğü tarafından gönderilen 20.05.2020 tarihli yazıda, köşkün bir ay içerisinde tahliye edilmesi istendi. Konuya ilişkin açıklamalarda bulunan Türkiye Emekli Öğretmenler Derneği Başkanı Erdoğan Kadir Karadeniz; “Burası öğretmenlerin dinlenme ve sosyalleşme alanı. Hâlihazırda çıkmıyoruz diyecek, bekleyecek ve karara itiraz edeceğiz. Çünkü biz kamu yararına çalışan bir kurumuz” şeklinde konuştu.
ESKİ GÜNLERİNİ ARAYAN KÖŞK, KADERİNE TERK EDİLMİŞ DURUMDA!
İstanbul’un ve Kadıköy’ün önemli tarihi yapıları arasında yer alan Kızıltoprak Fatma Şadiye Toptani Öğretmenevi ve bahçesi, 2014 yılında alınan kararla yenilenme gerekçesiyle kapatılmıştı. Kültür ve Turizm Bakanlığı V Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, 2013 yılında aldığı kararla tarihi yapının restorasyon projesinin uygun olduğuna karar vermişti. Ancak aradan 7 yıl geçmesine rağmen proje bir türlü başlatılamadı. İkinci derece tescilli eser kabul edilen köşk kapatıldıktan sonra adeta kaderine terk edildi. İçeride şu an yalnızca Türkiye Emekli Öğretmenler Derneği faaliyetini sürdürüyor. Boyaları dökük, orijinal dış cephe tahtaları yıpranmış, dağılmış, hatta yer yer dökülmüş durumda. Yanında bahçenin bir bölümünün naylon vs. malzemelerle yapılmış branda ile kapalı hâle getirilen mekânı ise adeta mezbelelik. İşletmenin masaları, demirbaş malzemeleri eksilmiş, ziyaretçileri azalmış, kendi kaderine terk edilmiş gibi. Oraya gönül vermiş ve yaşatılması için çaba gösteren müdavimleri dışında pek gelen yok. Onlar da adeta eski günleri arıyor ve bu duruma nasıl geldiğine hayret ediyorlar. Kadıköylüler, tarihi Kızıltoprak Fatma Şadiye Toptani köşkünün çökmeden veya göçmeden acilen restore edilmesini bekliyor.
KIZILTOPRAK FATMA ŞADİYE TOPTANİ KÖŞKÜNÜN TARİHÇESİ…
1876 yılında ilan edilen 1. Meşrutiyet’in 19 Mart 1877’de açılan Osmanlı Mebuslar Meclisi’nin 141 üyesinden biri olan Arnavutluk temsilcisi Esat Toptani Paşa, İstanbul’da Fatma Şadiye Hanım ile evlenir ve şimdi öğretmenevi olan köşke taşınır. Bahçe girişinin sağ tarafında uzun bir bölüm yaptırır. Bu bölümün altı büyük odasından en sonundaki at ahırıdır. Esat Toptani Paşa, II. Abdülhamit’e tahttan indirilme kararını bildirenlerden biridir. 1918 yılında Arnavutluk’a kral olma mücadelesinde Ahmet Zağa’ya yenilir, Paris’e gider. 1925 yılında bir Arnavut tarafından öldürülür. Çocukları yoktur. Fatma Şadiye Hanım, Kâhya Sokak’taki başka bir eve taşınır. Öğretmenleri çok sever. 1949 yılında zamanın valisi Fahrettin Kerim Gökay’a köşk hakkındaki düşüncesini açar. 1960’da mülkiyeti Mal Müdürlüğü’nde olmak üzere, muallimlere dinleme yurdu olan köşkte 1980 yılında Türkiye Emekli Öğretmenler Derneği Genel Merkezi faaliyete başlar. 1992 yılında öğretmenevi hâlini alır ve 2014 yılında alınan kararla yenilenme gerekçesiyle kapatılır.
